Raport z kolonii zamorskich - odc.10 - Maid, urządzenie do wszystkiego

Wróciłem. Wszak powiedziane jeszcze nieco na wyrost, zważywszy, że klepię klawiaturę kilka tysięcy metrów nad ziemią, niesiony skrzydłami Malaysia Airlines na trasie Szanghaj – Kuala Lumpur, ale uparcie wierzę, że do celu dotrę bez draśnięcia. Przecież nic Malezyjczykom w ostatnich tygodniach nie spadło. Przede mną jeszcze trzy godziny lotu, plus godzinka z KL do Singu.

Więc Szanghaj mogę powiedzieć zaliczony. Wrażenia spiszę wkrótce. Wcześniej, zamierzam poświęcić uwagę mobilnemu urządzeniu mającemu w Singapurze zastosowanie wielorakie i nieograniczone – Maid.

Myjnia samochodowa, zmywarka do naczyń, częściowo pralka, niańka, tragarz, a do tego jeszcze gałgan, który można w dowolnej chwili wytargać za ucho, kiedy humoru brak. Urządzenie do wszystkiego, Maid. Niedoceniana, ale niezbędna w wyposażeniu domu przeciętnego singapurczyka. Pochodząca zwykle z Filipin, Wietnamu, Indonezji. Zdarzają się okazy bardzo młode, jeszcze nastolatnie, ale również, dojrzalsze, dla których przyjazd do Singapuru oznacza w wielu przypadkach pozostawienie w swych krajach dzieci, mężów.

Nie raz i nie dwa odczuwałem niesmak przyglądając się relacjom panującym w singapurskich domach. Mimo, że w instytucji Maid nie ma nic zdrożnego, bo oficjalnie układ uczciwy i czytelny, wykonana praca – wynagrodzenie, w rzeczywistości nim nie jest. Rola i miejsce jakie przypada Maid w domu singapurskiego pracodawcy, jak także w świadomości większości  prawego społeczeństwa singapurskiego sytuuje ją na samym końcu drabiny społecznej. W hierarchii społecznej zajmuje niską pozycję, często niżej niż domowe zwierzęta, o które dba się dużo bardziej, a w razie konieczności wozi do drogiego tutaj weterynarza. Chorą Maid nikt sobie głowy zawracać nie będzie.

Maid w Singapurze dysponuje dość ograniczoną liczbą praw. Im bardziej tradycyjny chiński dom, tym los Maid trudniejszy do zniesienia. Ustawicznie narażone na brak szacunku i poniżające traktowanie. Bywają obiektem agresji rozwydrzonych chińskich bachorów. Niby wszystko jest legalne i zgodne z prawem, ale w wielu przypadkach Maid przyrównać można do współczesnego modelu niewolnictwa.

Przyjeżdżają do Singapuru w poszukiwaniu pracy. W zasadzie, nim pojawią się w Singapurze, w swych krajach przechodzą proces naboru i rekrutacji w agencjach zajmujących się zatrudnianiem i wynajmowaniem ich usług. To jedyny sposób na otrzymanie legalnego pozwolenia wjazdu do Singapuru. Owszem, ich los w Singapurze i tak pewnie bywa lepszy, aniżeli w miejscach z których przyjeżdżają. Na pewno zarabiają więcej. Przyjeżdżając do Singapuru przygotowane są na ciężką pracę. Pracują zwykle po 14-16 godzin. Czasami, odnoszę wrażenie, że część wykonywanych czynności pozbawionych jest większego sensu, podyktowane jedynie koniecznością robienia czegokolwiek, by nie być posądzonym o lenistwo. W czasie godzin pracy nie wolno odpoczywać. Mają być w ciągłej gotowości bojowej, a w domu niezauważalne. Zakres prac jest nieograniczony. Od wczesno porannego mycia samochodu przy świetle księżyca - samochód Singapurczyka musi zawsze lśnić, sprzątanie, pranie, zajmowanie się dziećmi, zakupy, zajmowanie osobami starszymi (Chińczycy mieszkają wraz z rodzicami), doglądanie ogrodu, usługiwanie we wszystkim i pewnie wiele innych, o których nie mam pojęcia. Normalny i nierzadki obrazek, to singapurska rodzina, za którą podąża Maid objuczona wypchanymi torbami, torbą z zabawkami dziecka, dziecięcym wózkiem i dzieckiem na rękach. Bez zahamowań publicznie łajane.

W wielu domach, gdzie pracują i mieszkają nie dysponują prywatnym, oddzielnym pomieszczeniem. Zajmują za to często pomieszczenie funkcjonujące w Singapurze jako schron. Zgodnie bowiem z singapurskim prawem budowlanym – o czym była już mowa – każde mieszkanie musi być w niego wyposażone. Czemu ma służyć, nie wiem. Zdaniem moim i Nati, rząd mrugnął okiem do obywateli, nieoficjalnie udzielając przyzwolenia na to, aby było to lokum dla Maid. Schron jest niewielki, nieklimatyzowany, ale wystarczający by zmieścić w nim materac. Czasem, kiedy warunki mieszkaniowe właścicieli są nader skromne, sypialnią Maid staje się kuchnia. Nie mogą się z nikim spotykać, nikogo przyprowadzać. Również do posiłków nie ma prawa zasiadać Maid przy wspólnym stole z gospodarzami. Zabawne, ale i smutne są obrazki Maid rozmawiających ze sobą przez szerokość ulicy z za bram „swoich” domów, lub balkonów.

Jeszcze do niedawna, Maid niczym stachanowcowi przysługiwał tylko jeden wolny dzień w miesiącu. To nie jaja. Obecnie rząd singapurski dostrzegł mały zgrzyt i trochę się ucywilizował. Dzień wolnego przysługuje jeden w tygodniu. Zwykle jest to niedziela. Poza tym, niemrawo, bo niemrawo, ale od czasu do czasu rząd stara się przypominać o „ludzkim” traktowaniu Maid i przeprowadza pozorowane ruchy roztaczania parasola ochronnego.

Wolny dzień Maid potrafi wprowadzić dużo chaosu w życie singapurskiej rodziny. Niedziela w Singapurze dla wielu singapurskich przedstawicieli płci samczej oznacza obowiązkową partię golfa. Później długie godziny w przynależnym do pola klubie. Dla niektórych ten porządek staje się ucieczką od zdezorganizowanego, pozbawionego pomocy Maid domu. Bo przecież kto zajmie się dziećmi? W czasie kiedy głowa rodziny żwawo wymachuje kijkiem pracując nad poprawą swego statusu społecznego, pani domu, będąca również często matką, przypomina sobie o istnieniu latorośli. Próbuje więc i ona podołać swej roli. Zwykle z kiepawym skutkiem i widocznymi oznakami paniki, zaskoczona żywotnością i energią własnych pociech.    

Kiedy słońce wschodzi, a niedzielny poranek ma się już dobrze, singapurskie metro, autobusy, ulice zaludniają się od wyczekujących tego dnia Maid. Wystrojone - każda według własnego gustu, pachnące, piękne, w najlepszych kreacjach, podążają na miejsca spotkań. Z przygotowanym zawczasu prowiantem udają się na miejsca zborne. Część będzie piknikować na skwerach i w parkach, a część zaludniać Orchard Road. Z godnym podziwu entuzjazmem i optymizmem. Jedzą, szczebiocą, gwar jak w ptasim radiu. Czasem tańcują, a ogólna radość temu towarzysząca jest imponująca. Niedziela należy do nich. Można powiedzieć, że żyją od niedzieli do niedzieli, zapominając o ciężkim codziennym losie.

Ponieważ Maid jak i bangladeszańscy pracownicy budowlani przebywają w Singapurze w wersjach najczęściej singlowych, oraz na podobnych warunkach, jest to motywem sprawczym - jak sadzę - łączenia się w pary. Nieopodal miejsc gdzie piknikują dziewczyny, wyczekują stada wygłodniałych pracowników z Bangladeszu, dla których niedziela to również jedyny dzień wolnego. Czasem to łączenie idzie tak dobrze, że para rozbija namiocik na niedzielne popołudnie w East Coast Parku, a znajomość przechodzi w relację długookresową.

W rodzinach ekspackich Maid jest również często występowalna. Na podstawie obserwacji, jako niespełniony socjolog, mogę jednak stwierdzić z przekonaniem, że ich los w ekspackich domach jest o niebo lepszy. Żyją w godnych, normalnych, ludzkich warunkach, bez niewolniczego traktowania i wyzysku klas pracujących. W wielu przypadkach ekspaci świadomi losu Maid w singapurskich domach, w chwili opuszczania Singapuru na stałe, często starają się znaleźć nowy ekspacki dom „swojej” Maid.